IslamMiddle East

Een onwaarschijnlijke overwinning

By Saturday 20 June 2009 No Comments

De verkiezingen die eindelijk het Iraanse post-revolutionaire bewind in diskrediet hebben gebracht.


Met wijsheid achteraf kun je fantastische analyses maken. Sinds de uitslag van de tiende Iraanse presidentsverkiezingen op 13 juni bekend werd gemaakt, hebben allerlei deskundigen, analytici en commentatoren naar tekenen gezocht die er al eerder op wezen dat dit ongewenste resultaat onvermijdelijk was. Sommige van hen stelden dat het hele verkiezingsproces in de Islamitische Republiek inherent oneerlijk is omdat de ‘selectie’ van kandidaten in handen is van staatsorganisaties. Dit zijn verkiezingen waarbij de deelnemers, alvorens zij zich kandidaat mogen stellen, worden gescreend op loyaliteit aan het regime en de vraag of zij de status van de hoogste leider volledig accepteren.

Daarom kan per definitie alleen de elite deelnemen, en wordt in de praktijk een enorm spectrum aan opinies en politieke overtuigingen in het land uitgesloten. Omdat er vanaf het begin slechts een paar gelukkigen zijn die zich officieel kandidaat mogen stellen, kunnen de verkiezingen niet bepaald vrij en eerlijk worden genoemd.

De keuze die dit systeem het electoraat biedt, is extreem beperkt. In feite zeggen de twaalf oude mannen uit de Raad van Hoeders tegen de 40 miljoen Iraanse stemgerechtigden: “Wij weten wat goed voor jullie is. Jullie belangen zijn gelijk aan die van het regime. Jullie mogen van ons kiezen uit een paar kandidaten die voor het regime zijn.” Dergelijke voorwaarden passen bepaald niet in een model van een echte democratie. Toch lijken de Iraniërs dit alles te accepteren, en blijven ze zichzelf nomineren voor het ambt (vaak met honderden tegelijk) en worden er miljoenen stemmen uitgebracht.

Ondanks deze gebreken en beperkingen belichten veel analytici graag de sterke punten van het Iraanse verkiezingsproces, dat zij zien als een soort democratisch “werk in uitvoering”. Aan de jeugdige en enthousiaste Iraanse bevolking, waarvan 70 procent jonger is dan 30 jaar, ontlenen zij hoop voor de toekomst. Ook wordt vaak aangevoerd dat als de kandidaten eenmaal geselecteerd zijn, het proces vanaf dat moment eerlijk, transparant en open verloopt. Dit weerspiegelt het geloof dat dit proces kan blijven evolueren tot het moment dat Iran de meest open samenleving en democratie van de regio zal zijn. Zolang de wensen van het electoraat worden geëerbiedigd door de staat, en zolang de deelnemers een breed spectrum van politieke opinies vertegenwoordigen (redeneert men), zal alles goed komen – uiteindelijk.

Helaas heeft de uitslag van de presidentsverkiezingen van 12 juni een schaduw geworpen over deze redenering. Ook in 2005 waren er al bewijzen voor verkiezingsfraude, maar die werden toen nog afgedaan als zure klachten van de verliezer. Dit keer is de omvang van de fraude echter enorm en zonder precedent. Het bedrog kan onmogelijk worden afgedaan als een verzameling kleine onregelmatigheden die weinig effect hebben gehad op de uitkomst van de verkiezingen.

Deze grootschalige fraude heeft de mensen beroofd van hun werkelijke keuze. Het is zeer opmerkelijk dat de twee hervormingsgezinde kandidaten (Mir-Hossein Moussavi en Mehdi Karroubi) en hun aanhangers openlijk protest aantekenen tegen de verkiezingsuitslag. Bovendien doen de slagzinnen en de stijl van de demonstraties denken aan de eerste dagen van de islamitische revolutie, waarin een aanvankelijk aarzelende bevolking uiteindelijk een collectieve stem vond om mee te protesteren. Dit zal de leden van de elite niet zijn ontgaan omdat zij zich nog de kreten van protest herinneren die in 1978-1979 van de daken werden geschreeuwd.

De staat heeft de enorme opkomst bij de verkiezingen gebruikt als legitimatie om deze nieuwe revolutie de kop in te drukken. Het staatsgeweld (nota bene in het bijzijn van de internationale media) en de snelle arrestaties van zeer veel hervormingsgezinde leiders – die zelf allemaal onderdeel zijn van het politieke establishment – wijzen op een vooraf bedachte strategie van repressie. Uit vrees voor een ‘fluwelen revolutie’ heeft politiek rechts in Iran een ‘fluwelen staatsgreep’ gepleegd.

Om al deze redenen, en meer, hebben de tiende Iraanse presidentsverkiezingen eindelijk het post-revolutionaire regeringssysteem ernstig in diskrediet gebracht en zijn er scheuren binnen de elite ontstaan, en ook tussen de staat en de samenleving, die uiteindelijk zouden kunnen leiden tot een grootschalige herinrichting van de republiek.

Ondertussen moeten de regionale en internationale gevolgen van de huidige ontwikkelingen in het land zich nog voltrekken. Maar de reeks van gebeurtenissen, die nog lang niet voorbij is, zal zeker een dramatisch stempel drukken op de politiek in Iran en ver daarbuiten. Nog jarenlang.

Anoush Ehteshami
Professor of International Relations,
International relations and strategic studies of the Middle East and Central Asia; political economy of the Middle East, and impact of globalisation on the Middle East. Dean of Internationalisation for Durham University from 1 January 2009.

Anoush Ehteshami

Anoush Ehteshami


Professor of International Relations,
International relations and strategic studies of the Middle East and Central Asia; political economy of the Middle East, and impact of globalisation on the Middle East. Dean of Internationalisation for Durham University from 1 January 2009.

Leave a Reply

 

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.